İnsanları refaha ulaştıran teknolojik gelişmeler doğanın daha fazla tahrip edilmesine yol açmıştır. Doğal kaynakların aşırı kullanımı, savurgan yaşam tarzı ve buna bağlı kirleticiler küresel ısınmaya neden olan faktörlerden bazılarıdır. Özellikle sanayi inkılabı sonrasında görülür hale gelen doğal tahribat, tüm dünyada ciddi iklim değişikliklerini beraberinde getirmiş, afetlerin sıklık ve şiddetinde de artışlara neden olmuştur.
Gelecekte Türkiye’nin de yer aldığı Akdeniz havzası ülkelerinde daha belirgin olarak iklim değişikliğine bağlı yıkıcı sel baskınları, orman yangınları, salgın hastalıklar ve kuraklık… gibi afetler etkilerini ve şiddetlerini artıracağı yapılan araştırmalar göstermektedir.
Nitekim ülkemizde özellikle son yıllarda artan sağanak yağış ve sonrasındaki oluşan sellerde büyük can ve mal kayıpları yaşanmıştır. Bunlardan 11 - 12 Ağustos 2021 tarihlerinde Kastamonu Bozkurt ilçesinde meydana gelen sel afetlerinde toplam 97 kişi hayatını kay-betmiş, 228 kişi yaralanmış ve milyarlarca TL mal kaybı olmuştur. Benzer sağanak yağışlar ve sel afetleri farklı zaman ve yörelerde yaşanmış ve yaşanmaya da devam edecektir.
Afetlerle sık sık karşılaşılan Türkiye gibi ülkelerde, meydana gelen afetlerin yaralarını sarma konusunda yoğun çabalar sarf edilmektedir. Bu kapsamda afet öncesinde, anında ve sonrasında yapılması ge-reken davranışları içeren afet yönetim politikaları belirlenmektedir. Çünkü afet yönetimi afet öncesi, afet anı ve afetten sonra yapılacak faaliyetleri, bu faaliyetlerin yürütülmesi için afet öncesi örgütlenmeyi, lojistik hizmet ve haberleşmeyi içeren hazırlıkları kapsar. Afet yönetiminde üzerinde en çok durulan konu, afetler olmadan önce yapılacak çalışmalar ve alınacak önlemlerle bir olayın, afet sonucunu doğurmasını önlemek olgusudur.
Demirci şehri bu açıdan incelendiğinde topoğrafik eğim değerlerinin yüksek olduğu akarsuların derince şekilde yardığı bir plato sahasında yer alır. Eğimin fazla olduğu bu sahalarda sağanak yağışlar hızlıca yüzeysel akışa geçerek sel ve sel baskınlarını kolaylıkla oluşturur. İklim bakımından Akdeniz iklim bölgesinin karasal geçtiği yerde konumlanan Demirci şehri, sağanak yağışların sıkça yaşanacağı sahada yer alır. Bu durum Demirci’nin yakın gelecekte sellerle mücadele edeceğini gösterir.
Sürdürülebilir afet politikalarında sel ve su baskını olabilecek sahalarda kurulmuş olan yerleşimlerin alt yapılarının yeniden düzenlenmesine ve havza plânlamalarının yeniden gözden geçirilmesine ihtiyaç duyulur.
Son dönemde şehirde yapılan altyapı çalışmaları (doğal gaz, atık su ve içme suyu) şehrin gelişmesinde önemli bir katkı sağlaması kesindir. Sonrasında şehrin yollarına döşenen taşlar ve asfalt çalışmaları yağışların direk akışa geçerek oluşumuna neden olmaktadır. Akışa geçen yağış suyunun sel oluşumunu önlemek için yağmur suyu giderlerine ihtiyaç vardır. Göz ardı edilen bu problem şehri gelecekte büyük bir problem ile karşı karşıya getirecektir. Yeni alt yapı çalışmaları yapılırken mevcut şehrin yağmur suyu giderleri ortadan kaldırılmıştır. Demirci’nin iklim özelliği gereği küresel ısınmanın etkisiyle daha fazla sağanak yağışların oluşturacağı düşünüldüğünde bu durum ciddi bir krize neden olacaktır. Nitekim 2025 Ağustos ilk haftasında yağan sağanaklar şehrin cadde ve sokaklarında ciddi sellenme ve göllenmelere neden olmuştur.
Bugün şehrin genel topografya özelliklerine bakıldığında Fatih, Kasımfakı, Hacıhamza ve Tepetarla mahalleleri için sağanaklarla yüzey akışına geçen büyük su kitlesinin tamamı önce Çereşe meydanı daha sonra da İtfaiye meydanı ve sonrasında Pazaryerini sular altında bırakacaktır. Aynı şekilde şehrin ana caddesi olan Atıf Akın Caddesinin durumu bundan farklı olmayacaktır. Yine Yenice ve Kasımfakı mahallesi sokakları (Kıran, Kavaklıcami ve Okul sokak gibi)’nın yüzey suları M. Keleş Caddesini ve Atıf Akın Caddesini (Hacı Hasan Camii ve meyda-nını) sular altında bırakacaktır.
Benzer durumlar Düvenönü meydanı ve camii olmak üzere sözü edilen cadde üzerinde bulunan çok sayıda mesken ve işyerinin sular altında kalmasına neden olacaktır. Çünkü yağmur suyunun doğal akışı dere yataklarına doğrudur. Demirci’de kapatılan dere yataklarının tekrar düzenlenmesine ihtiyaç vardır.
Sürdürülebilir kalkınma ve dirençli şehir ve yerleşmeler için afet yönetimleri şarttır. Demirci için henüz farkına varılmayan bu doğal afetin önlenmesi için bir an önce alt yapı çalışmaları gözden geçirilmelidir. Mevcut alt yapı çalışmaları yenilenirken mal ve can kayıpları yaşanmadan yağmur suyu giderleri mevcut iklim şartları değerlendirilerek projelendirilmelidir. En azından eski yağmur suyu drenaj ağları debilerinin en azından iki katına çıkarılması en acil önlem olarak bilinmelidir.
Afetlerin meydana gelmeden önlenmesine yönelik olarak yapılan risk çalışmaları en iyi afet yönetim ve önlem çalışmasıdır.