Günlük hayatımızda bazen yaşadığımız olaylara anlam verirken psikoloji ile ilgili terimlere yer veriyoruz. Durumumuzu ya da çevremizde olup bitenleri psikolojik terimlerle anlatma eğilimimiz oluyor. Bununla ilgili aklımıza gelen bazı kavramlar aşağılık kompleksi, narsist, egoist, manipülasyon… Bu kelimeleri günlük yaşamda kullanmamız normal. Zaten insan davra-nışlarını alan bir bilim dalının terimlerinin günlük hayatta kullanılmasını eleştirmenin de akıllıca olmaya-cağını düşünüyorum. Bu noktada tartışılabilecek konu ise bu kav-ramları yanlış kullanmaktır. Örneğin kendi çıkarlarını düşünen ve diğer insanların çıkarlarını düşünmeyen kişilere “egoist’’ deriz. Aslında bu durumu karşılayan terim ‘’bencil’’ olabilir. Sosyal ilişkileri zayıf, çevresiyle ilişkileri sınırlı olan kişilere ise “antisosyal’’ denilse de bu durumu karşılayan terim ise “asosyal’’ dir. Buna benzer bir diğer “travma’’ kavramı. Zorlayıcı ve sar-sıcı olayları anlatırken kurduğumuz cümlelerin bir kenarına ‘’travma’’ kelimesini ekleyiveriyoruz.
Çocuğuma kızdım travma yaşar mı? Çocuğumla tartıştım psikolojisi bozulur mu? Çocuğumla ilgilenemedim travma oluşur mu? Çocuğum oyun oynamak istedi oynamadım, psikolojisi bozulur mu?
Travma, bu durumları karşıla-yan bir kavram değildir. Travma bu şekilde kullanıldığında üzücü, kırıcı ya da insanın kendisini mutsuz hissetmesine neden olabilecek bir durumu tanımlıyor. Unutul-mamalıdır ki hayatımızda bizleri ve sevdiklerimizi zorlayabilecek, onları üzüp kırabilecek olayları sıklıkla yaşayabiliriz.
Travma kelimesi aslen Fransızca olan bir kelimedir. Bu kelimenin Türkçe karşılığı “örselenme’’ olarak kabul edilir. Örseleyici durumları düşündüğümüzde ise zorlayıcı, üzücü ve sarsıcı olayların etkisinden daha çok etki bırakan durumları düşünmemiz gerekir. Bir başka deyişle ruh sağlığı açısından travma kavramına baktığımızda travma kavramı bu belirtilen durumlardan daha derin ve yoğundur.
Çocukluk Çağı Travmalarını Atlatma Ensitüsü travmayı, korkuya yol açan ve yoğun bir çaresizlik deneyimine neden olan istismar kötü muamele ihmal veya trajedi gibi olay veya olaylar dizisi olarak tanımlamıştır.
Başka bir tanıma baktığımızda ise ağır yaralanma, ölüm, cinsel saldırı gibi çaresizlik yaratan, güçsüz bırakan korkutan ve beklenmedik bir anda meydana gelen olaylara travmatik olaylar denilir. Travmatik olay bir insanın hayatına inen bir balyoz gibidir.
Yaşanan olay sonrasında bireylerin hayatı olaydan önce ve olaydan sonra olmak üzere ikiye ayrılabilecek derecede etkilidir. İstemli ya da istemsiz olarak bireyler yaşamış oldukları zorlu olayları bir daha yaşamamak için çeşitli güvenlik önlemleri ya da kaçınma davranışları geliştirirler. Bu kaçınma davranışları ve güvenlik sağlayıcı davranışlar insanların mesleki yaşantısını, sos-yal ilişkilerini ve aile yaşantılarını olumsuz şekilde etkileyebilmektedir. Bundan dolayı yaşanılan travmatik olaylar sonucunda insanların psikolojik desteğe ihtiyacı olabilmektedir.
Kaynakça
Betsy de thıerry. Çocuklar travmaları İçin Çalışma Kitabı, Sola kidz Yayınları
Anna Baranowsky, Eric Gentry Travma Uygulaması , Psikonet Yayınları.
Özkan Güler. Travma Nasıl Başedilir?. İndie Sağlık Yayınları.