Kalbin kendi ihtiyacı olan oksijen ve besleyici maddeleri sağladığı damarlara koroner arter denir. Bu damarlarda kan akımı kesildiği zaman oksijen ve besleyici maddeler temin edilemez ve kalpte hasar meydana gelir. Dünyada çoğu insan yaşamını kalp ve damar hastalıklarına bağlı nedenlerden kaybetmektedir.
Türkiye’deki ölümlerin çoğunun nedeni kalp ve damar hastalıklarıdır. Önemine binaen kalp sağlığı ve hastalıklarına dikkat çekebilmek için her yıl nisan ayının 2. haftası Kalp Sağlığı Haftası olarak kutlanmaktadır.
Kalp - damar (Kardiyovasküler) hastalıkları değiştirilebilir risk faktörleriyle mücadele edilerek engellenebilir. Dünya Sağlık Örgütü uygun yaşam tarzı değişiklikleri ve değiştirilebilir risk faktörlerinin kontrol altına alınması ile kalp damar hastalıklarına bağlı ölümlerin dörtte üçünden fazlasının önlenebileceğini bildirmektedir.
Değiştirilebilir Risk Faktörleri:
• Sigara kullanımı
• Sağlıksız beslenme
• Fiziksel aktivitenin az olması
• Alkol kullanımı
• Hipertansiyon
• Obezite
• Diyabet
• LDL yüksekliği / HDL düşüklüğü / Trigliserit yüksekliği
Risk faktörlerinin bir arada görülmesi ise bireyin riskini katlayarak artırmaktadır. Kalp ve damar hastalıklarından korunmada tek bir risk faktörünün değil, tüm risk faktörlerinin birlikte ele alınması ve müdahale edilmesi çok önemlidir.
Bu nedenle 40 yaş ve üstündeki bireyler aile hekimine başvurarak yılda en az bir kez kardiyovasküler risk değerlendirmesini yaptırabilirler. Risk değerlendirmesinde öncelikle yaş, cinsiyet, sigara kullanımı bilgileri alınmakta, kan basıncı ölçülerek ve total kolesterol değeri bakılarak 10 yıl içinde bazı kalp damar hastalıklarından ölüme ilişkin risk hesaplanmaktadır. Hesaplama sonrasında aile hekimi yaşam tarzı değişiklikleri konusunda danışmanlık vermekte, risk durumuna göre gerekli durumlarda sağlıklı hayat merkezlerinden destek alınmasını sağlamakta, daha ileri tetkik ve tedavi planı için ise uzman hekime yönlendirmektedir.
Aile hekimlerimiz tarafından yapılan tarama ve izlemler ile hastalık riski olan bireyler erken tespit edilmeleri, sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri konusunda danışmanlık verilerek takip edilmeleri, kronik hastalığı olan bireylerin daha fazla sorun yaşamadan hayatlarını idame ettirmeleri ve yaşam kalitelerin arttırmaları hedeflenmektedir.
Kalp Krizi
Kalbe gelen damarlarda kan akımının ani olarak kesilmesi kalp krizi olarak adlandırılır. Damarlardaki tıkanıklık kısmi ise kan akımı azalır ve anjina denilen göğüs ağrısı oluşur. Bu durum kalp krizi habercisidir.
Kalp Krizi Belirtileri:
• Genellikle göğüste ağrı ve huzursuzluk hissi ile başlar birkaç dakikadan daha uzun sürer, tekrarlar. Göğüste huzursuzluk basınç, sıkışma veya doluluk gibi hissedilebilir.
• Ağrı veya huzursuzluk kol, omuz, dirsek, çene, sırtta da hissedilebilir.
• Diğer belirtiler; bulantı, kusma, bitkinlik, soluk görünme, soğuk terlemedir.
• Kadınlarda nefes darlığı, bulantı, kusma, sırt ve çene ağrısı daha çok görülür.
• Uzun süredir diyabeti (şeker hastalığı) olan kişilerde diyabetin sinirleri etkilemesi nedeniyle ağrı olmayabilir.
Kalbi besleyen damarlarda tam değil kısmi tıkanıklık olursa az da olsa kan akımı devam ediyorsa göğüs ağrısı veya göğüste rahatsızlık hissi olur, kısa sürer. Kol, sırt, çene, boyun ve mideye yayılabilir. Aktivite, stres, aşırı sıcak veya soğuk, ağrının başlamasına sebep olabilir. Uzun sürmesi, sık aralıklarla tekrarlaması, kalpte ritim bozukluğu ve nefes darlığı ile birlikte olması, küçük egzersizlerle başlaması kötüye işarettir.
Göğüs ağrısı geliştiği zaman istirahat etmek, doktorumuzun bu durumlarda kullanmamız için verdiği bir ilaç varsa kullanmak ve yine en kısa sürede doktora başvurmak gerekir.
Kalp sağlığının korunması ve geliştirilmesi adına hastalara aşağıdaki yaşam tarzı değişiklikleri önerilebilir:
• Başta yüksek tansiyon ve şeker hastalığı olmak üzere, kronik hastalıkların etkili şekilde tedavi edilmesi ve bu hastalıklara karşı koruyucu önlemlerin alınması gerekir.
• Yüksek tansiyonun giderilmesi için günlük tuz tüketiminin sınırlandırılması yararlıdır.
• Doymamış yağ ağırlıklı, düşük kalorili, düşük kolesterol içerikli, düşük karbonhidratlı beslenilmelidir. Kan şekerinin normal değer aralıklarında tutulması için çaba sarf edilmelidir.
• Yoğun strese neden olacak günlük yaşam olaylarından uzak durulması önemlidir. Stresle etkili şekilde baş edilmeli, psikolojik yönden rahatlatıcı aktivitelere ağırlık verilmelidir.
• Kişinin yaş, cinsiyet ve diğer özelliklerine uygun olacak şekilde, günlük en az 30 ile 60 dakika kadar egzersiz yapılması kalp için oldukça sağlıklıdır.
• Sigara ve alkol kullanımına kesin olarak son verilmelidir.
• Kişilerin ideal kilo aralığına gelmeleri çok önemlidir. Bu anlamda gerekli durumlarda diyetisyen ve diğer sağlık profesyonellerine başvurularak kilo verilmelidir.
