Deformasyon Takibinin Önemi
29.07.2024 tarihli gazetemizdeki yazımızda ülkemizde meydana gelen çökme kazalarından, bu kazalarda yaşadığımız can kayıplarından ve bina, köprü, tünel ve maden gibi yerlerde deformasyon takibinin öneminden bahsetmiştik.
29 Ekim 2025 tarihine geldiğimizde çöken bina ve yaşanan can kayıplarına Gebze’de bir yenisi daha eklendi. Çöken bina ilgili çevredeki metro inşaatı, zeminin sıvılaşması ya da uygunsuz zemin, binanın kolonlarındaki sorunlar gibi çeşitli konular dile getirilmektedir. Burada kolonların, imalatın ve zeminin durumu mimar, inşaat ve jeoloji mühendislerini daha yakından ilgilen- dirmektedir.
Fakat olayın tanıklarından olan bir vatandaşın şu açıklamaları dikkatimizi çekti: Buralarda metro inşaatı var. Binalarımızın altından metro inşaatı geçiyor. Benim binamın altından da geçiyor. Bizim binalarımıza işaret yapıştırdılar. Her 15 günde bir gelip yatma eğilme var mı diye kontrol ediyorlar bütün binaları. İşaretler zaten binaların dış cephesinde görülüyor.
(https://www.yenisafak.com/gundem/facia-geliyorum-demis-7-katli-bina-coktu-4763479 https://www.ahaber.com.tr/yasam/canli/canli-gebzede-bina-coktu-5-kisilik-aileden-bir-tek-dilara-hayatta-kaldi/24, https://www.gundemebakis.com/gebzede-coken-binayla-ilgili-korkunc-iddia/amp , Vd.)
Burada çevredeki binalara işaret yapıştırıldığı ve 15 günde bir çökme - eğilme durumunu kontrol etmek amacıyla ölçü yapıldığını ve dolayısıyla aslında bölgede Deformasyon Ölçmelerinin ve Takibinin yapıldığını ifade etmektedir.
Jeodezik yöntemlerle deformasyon ölçmelerinde kullanılan ölçme aletleri oldukça hassas sonuçlar vermektedir. Bu tür ölçmeler ve değerlendirmeler sonucunda 1 - 2 mm seviyesindeki çökmeler ve yer değiştirmeler bile tespit edilebilmektedir.
Burada akıllara bazı sorular geliyor:
- Deformasyon ölçü ve hesaplarında bölgedeki çökme ve dolayısıyla binadaki deformasyon tespit edilemedi mi?
- Edilemediyse deformasyon ölçü, hesap ve değerlendirmeleri hatalı mı yapıldı, dolayısıyla yanlış bir karar mı verildi?
- Eğer Deformasyon tespit edildi ise neden önlem alınmadı?
(Burada amacımız kimseyi zan ve töhmet altında bırakmak değildir. Yalnızca deformasyon ölçmelerinin hayati öneme sahip olduğunu, yapılabilecek ölçü ve analiz hatalarının geri dönüşü olmayan sonuçlara yol açabileceğine dikkat çekmektir. Değerlendirmeler sonucunda deformasyon olan yapıda deformasyon yoktur demek ya da tam tersi deformasyonun olmadığı binada deformasyon vardır demek istenmeyen sonuçlara yol açacaktır.)
Deformasyon ölçmelerinin önemi yaşanılan bu olayla bir kez daha kendini hatırlatmıştır. Yaşanılan bu tür olayları önceden belirlemek ve gerekli tedbirleri almak mümkündür.
Ülkemizde Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği Ek 13.8.1 maddesinde tanımı yapılan yüksek katlı binalarda yapı sağlığı izleme sisteminin kurulması gerekmektedir. Bu kapsamın genişletilerek daha genele yayılması sağlanmalı ve tüm şehirlerde deformasyon takibinin yapılması zorunlu hale getirilmedir. Deformasyon takibi amaçlı yapılan ölçülerin sonuçları harita, inşaat, jeoloji mühendisleri ve mimarlar tarafından multidisipliner olarak değerlendirilmelidir.
