Kalça kemiğinin başı ile yuvası arasındaki ilişkinin herhangi bir sebeple bozulması; kalça çıkığı olarak tanımlanmaktadır. Kemikler arasındaki basit bir uyumsuzluktan, kalça çıkığının olduğu en ileri safhaya kadar görülen tüm sorunlar, gelişimsel kalça displazisinin kapsamına girer.
Önceki yıllarda doğumsal kalça çıkığı olarak tanımlanan bu durum, 80’lerde yapılan araştırmalar sonucunda çocuklarda sadece kalça çıkığı görülmediği, büyük bir kısmında kalçadaki eklemin uyumsuzluğundan kaynaklanan sorunların da ortaya çıktığının saptanmasıyla daha geniş bir tanım olan “gelişimsel kalça displazisi” (GKD) adını almıştır.
Risk Faktörleri:
Gelişimsel kalça displazisi oluşumunda bazı risk faktörleri vardır.
Normal doğum sırasında bebeğin ters gelişi (makat geliş),
Çoğul gebelikler,
Amniyon sıvısının azlığı ya da fazlalığı ile ilgili sorunlar,
İlk doğum, çocuğun anne rahmindeki pozisyonu gibi durumlar riski artırır. Öte yandan kız çocukları da bağları daha esnek olduğu için gelişimsel kalça displazisine yatkındırlar. Anne, baba, kardeşlerde veya diğer akrabalarda kalça çıkığı görülmüş olması da riski çok artırır. Bu bebeklerde bu açıdan daha uyanık davranılmalıdır.
Doğuma bağlı risklerin yanı sıra doğum sonrası yapılan bazı yanlış uygulamalar da vardır. Bunların başında da bebeği geleneksel yöntemlerle kundaklamak gelir. Yapılan araştırmalarda kundaklamanın gelişimsel kalça displazisini ciddi anlamda artırdığı görülmüştür. Geleneksel kundaklamada bebeğin bacakları dümdüz birbirine yapışık şekilde hareket etmesine izin vermeden sarılır. Oysa kalçanın doğal gelişiminin sağlanması için bacakları serbest bırakmak gerekir. Günümüzde geleneksel kundaklama gibi olmayan bebeği sadece gövdeden saran, bacakları serbest bırakan taşıma, sarma yöntemleri de vardır. Bunlar geleneksel kundaklamadan farklıdır, çünkü bacakları serbest bırakır.
Tanı Aşaması
Bebek doğduğunda çocuk doktorları tarafından yapılan ilk muayenede kalçaya da bakılır. Bu sırada eğer çıkık fark edilirse hemen tedaviye alınır. Ayrıca bacaklar arasında boy farkı, bebeğin uyluk kısımlarındaki cilt katlarında asimetri varlığı kalça çıkığı şüphesi uyandırmalıdır.
Bunun dışında doğum sonrası 4-6 hafta arasında mutlaka yapılması önerilen kalça ultrasonu olası bir sorunun saptanması açısından son derece önemlidir. Bu haftalarda ultrason yapılamayan çocuklara eğer 6 aydan büyükse ultrason yerine röntgen ile tarama yapılır. Unutulmamalıdır ki kalçadaki sorun ne kadar erken teşhis edilirse tedavi de o derece kolay olur.
Tedavinin Şeklinin Belirlenmesi
Yapılan bütün tarama yöntemlerinin amacı sorun saptanan çocukları ‘’Pavlik bandajı’’ denilen özel bir bandaj yardımı ile tedavi etmektir. Pavlik bandajı, alçıya göre daha kolay bir uygulamadır ve başarı oranı da yüksektir.
Altı aydan önce sorun tespit edilen çocuklarda Pavlik bandajı çözüm olurken, altı aydan sonra fark edildiğinde ya da başarısız tedavi olduğunda; kalça çıkık değilse sadece alçılama, kalça çıkıksa önce kapalı yöntemle yerine oturtup daha sonra alçılama yapılır.
Bu durum da bize göstermektedir ki tanı ne kadar erken konursa tedavi şekli de o derece zahmetsiz ve başarı oranı da yüksek olacaktır. Bu yüzden aileler her ne kadar kendileri için rahatsız edici de olsa pavlik bandajı tedavisini yarıda kesmemeli, sonraki aşamaların son derece sıkıntılı olabileceğini unutmamalıdır.
Bu nedenle doğumdan sonra 1. ayda bebekleri aile hekiminize muayeneye getirmeniz ve ultrason yapılan bir sağlık kuruluşunda kalça ultrasonu yaptırmanız önemlidir.
