Halk arasında sara hastalığı olarak da bilinen epilepsi, kısa süreli beyin fonksiyon bozukluğuna bağlıdır ve beyin hücrelerinde geçici anormal elektrik yayılması sonucu ortaya çıkar. Epilepsi nöbetlerinin çok değişik çeşitleri mevcuttur. Herkes tarafından epilepsi veya sara dendiği zaman anlaşılan ve iyi bilinen tonik-klonik nöbetin yanı sıra başkalarının hiç fark etmeyeceği kadar hafif nöbet çeşitleri de vardır. Nöbetlerde; vücudun tümünde veya bir parçasında kasılmalar, kısa sabit bakışlar, sıçramalar, tuhaf hisler - davranışlar veya otomatik davranış atakları ve bilinçte değişiklikler olabilir. Tanımlanmış bu mevcut nöbet tiplerine rağmen herkesin geçirdiği nöbet kendine özgü bazı farklılıklar gösterebilir. Temelde akılda tutulması gereken nöbetlerin iki çeşit olduğudur: parsiyel nöbetler, beyinde bir bölgeye sınırlı başlayan nöbetlerdir. Jeneralize nöbetler beyinde yaygın olarak başlarlar.
Nöbet türleri tedavi tercihini değiştireceğinden, ne tür nöbet olduğunun bilinmesi hangi epilepsi ilacının daha etkili olacağı konusunda yol göstericidir. Bu nedenle birisi nöbet geçirdiğinde nöbet hakkında notlar almak hatta video çekmek çok yarar sağlar.
Epilepsi nöbetlerinin nedenleri değişmekle birlikte, bebeklikten yaşlılığa yaşamın her döneminde görülebilir. Toplumun yaklaşık %1’ini etkilemektedir. Tek bir nöbet yüksek ateş, oksijen eksikliği, zehirlenme v.b. gibi pek çok sebepten kaynaklanabilir. Ancak özel bir etken olmaksızın birden çok gerçekleşen nöbetlere epilepsi denir.
Nöbet Anında Yapılması Gereken İlk Yardım
Kasılmalı nöbet geçiren kişi yere düşer, vücudu katılaşır, solunumu yüzeyselleşir ve nöbet genellikle 1 - 3 dakika sürer. Sonrasında nöbet geçiren kişi sersemleşmiş bir haldedir ve yorgundur.
Kasılmalı nöbetlerde:
• Sakin olun ve nöbetin kendiliğinden sona ermesini bekleyin.
• Yaralanmasını önleyin. Gerekirse yavaşça yere yatırın, etrafındaki sert ve keskin eşyaları kaldırın, başının altına yumuşak bir yastık veya benzeri eşyalar koyun.
• Boynuna saran bir şey (atkı, kravat, şal) v.b. varsa gevşetin.
• Hareketlerini engellemeyin, durdurmaya çalışmayın.
• Ağzına bir şey koymayın. Dilini yutmaz ancak belki ısırabilir.
• Nöbet hafiflerken salyasının veya diğer sıvıların akması ve nefes yolunun açık kalması için hastayı yavaşça yan yatırın.
• Nöbetten sonra kafası karışmış olacaktır. İçini rahatlatacak şekilde konuşun.
Kasılma olmadan nöbet geçiren kişi ise boş boş, yarı şuursuz bakar. Sorularınıza yanıt vermez, hareketleri amaçsızdır, sakarlaşır. Nöbet genellikle birkaç dakika sürer, nöbetten sonra kafası karışmış durumdadır. Tıpkı kasılmalı nöbetlerde olduğu gibi ortam güvenliğini sağlayarak nöbetin sonlanmasını bekleyin.
Ne Zaman Ambulans Çağırmalıyız?
• Kasılmalı nöbet 5 dakikayı geçerse
• Nöbetin sona ermesinden sonra bilinç veya solunum normale dönmezse
• Nöbet geçiren kişi kendine gelmeden nöbetler arka arkaya tekrarlarsa
• Nöbetten sonra sersemlik hali bir saatten fazla sürerse
• Nöbet suda meydana gelmişse
• Bu geçirilen ilk nöbetse veya nöbet geçiren kişi yaralı, hamile veya şeker hastası ise hemen 112 ekiplerinden yardım isteyiniz.
